بررسی تاثیر آبیاری کامل و آبیاری بخشی ریشه (prd) در میزان جذب آب در درخت سیب

جذب آب توسط ریشه یک فرآیند مهم در چرخه هیدرولوژیکی و جزئی اساسی در بیلان آبی در مزرعه است. اهمیت این فرآیند در سیستم اکولوژیکی، تنها محدود به تامین آب مورد نیاز گیاه نمی¬شود بلکه نقش آن در تغییرات بیولوژیکی و فیزیکی خاک به ویژه در منطقه ریشه (ریزوسفر) بسیار مهم است. جذب آب فرآیندی پیچیده است که توسط خصوصیات فیزیولوژیکی خاک و گیاه کنترل می¬شود. همه این موارد سبب می¬گردد تا این پدیده به دقت مورد مطالعه قرار گیرد. به دلیل پیچیدگی¬های جذب ریشه، برای بررسی این فرآیند، به یک ابزار کمی نیاز است. به همین جهت، استفاده از مدل¬های ریاضی و به دنبال آن، مدل¬های کامپیوتری روز به روز در حال افزایش است. در این تحقیق، توزیع رطوبت و جذب آب توسط ریشه در خاک پیرامون یک درخت سیب در آبیاری کامل و آبیاری بخشی مورد مطالعه قرار گرفت. آبیاری بخشی (prd) یک روش آبیاری است که در آن، نصف سیستم ریشه آبیاری می¬شود و نصف دیگر ریشه بدون آبیاری باقی می¬ماند. آزمایش¬های میدانی در باغ سیب دانشکده کشاورزی دانشگاه اورمیه و طی سه دوره آبیاری طراحی و اجرا گردید. آبیاری اول به صورت 100 درصد نیاز آبی گیاه و آبیاری¬های دوم و سوم به صورت prd و 50 درصد نیاز آبی درخت سیب بود. جهت اندازه¬گیری درصد رطوبت حجمی خاک از دستگاه tdr نوع profile probe استفاده شد. جهت استفاده از این دستگاه، 10 لوله مخصوص دستگاه به طول 1 متر در دو طرف تنه درخت و به فاصله 30 سانتیمتر از هم نصب گردید. این دستگاه طوری طراحی شده است که رطوبت حجمی خاک را در عمق¬های 10، 20، 30، 40، 60، و 100 سانتیمتری پروفیل خاک ثبت می¬کند. اندازه¬گیری¬های میدانی از تاریخ 21 مرداد شروع شد. رطوبت خاک در دو روز ابتدایی هر آبیاری، هر 2 ساعت ثبت می¬شد. در دو روز بعدی، هر 4 ساعت یکبار و در بقیه روزها به دلیل تغییرات کم رطوبت، روزانه ثبت می¬شد. توزیع ریشه نسبت به عمق و فاصله شعاعی از تنه درخت متفاوت می¬باشد. لذا ترانشه-ای به عمق 1 متر در کنار تته درخت حفر و نمونه¬هایی از خاک برداشت شد. ریشه¬های هر نمونه با دقت شسته شده و تراکم طولی ریشه هر نمونه برحسب واحد طول ریشه در واحد حجم نمونه خاک (cm.cm-3) به دست آمد. نتایج نشان داد که بازه تغییرات رطوبت در پروفیل خاک به عمق 40 سانتیمتری خاک محدود می¬شود که بیشترین تغییرات رطوبت در لایه سطحی 10- 0 سانتیمتری خاک رخ داده است. دلیل، تبخیر از سطح خاک و جذب ریشه¬های موجود در این لایه است. هرچند سهم تبخیر از سطح خاک بیشتر از جذب ریشه در این لایه¬ها می¬باشد. بیشترین مقدار جذب ریشه هم در عمق 40-20 سانتیمتری حادث شده است. در آبیاری بخشی، که در آن فقط یک سمت درخت آبیاری شده بود حدود 70 درصد آب جذب از قسمت آبیاری شده و 30 درصد جذب از قسمت خشک اتفاق افتاد. همچنین در این تحقیق، رطوبت قسمت آبیاری شده دوره سوم با نرم افزار hydrus-2d شبیه-سازی شد. نتایج نشان داد که مدل با nrmse=10 % توانسته است مقدار جذب آب توسط ریشه درخت سیب را شبیه¬سازی کند.